Sāra Saṅgama 24

ಸಾರ ಸಂಗಮ  by “ತ್ರಿವೇಣಿ ತನಯ”

ಗೀತ -ಬಾಳ ಸಂಗೀತ

ಗೀತೆ -ಅದಲ್ಲ ಬರೀ ಕೃಷ್ಣಾರ್ಜುನ ಸಂವಾದ,
ಸಕಲ ಮನುಕುಲಕೆ ಭಗವಂತನಿತ್ತ ಪ್ರಜ್ಞಾವಾದ,
ಆದರಲ್ಲಿದೆ ಲೋಕದ ಎಲ್ಲ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳಿಗೂ ಪರಿಹಾರ,
ಮನೋವಿಜ್ಞಾನಿಯಾಗಿ ಕೃಷ್ಣನಿತ್ತ ಗೀತಾಸಾರ.

ಗೀತೆಯೆಂದರೆ ಅದು ಬರೀ ಗ್ರಂಥವಲ್ಲ,
ಸಕಲ ದುರಿತಗಳಿಗೂ ಪರಿಹಾರವಿದೆಯಲ್ಲ,
ನಿನ್ನ "ದೃಷ್ಟಿ "ಗೆ ತಕ್ಕಂಥ ಉತ್ತರವಿದೆ ನೋಡು,
ಅದನಿತ್ತ ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣಗೆ ಸಾಷ್ಟಾಂಗ ಪೊಡಮಡು.

ಕಳಚು ವೇಷ -ಬಿಡು ಆವೇಶ

ನಿರ್ಮತ್ಸರನಾಗಿರಲು ಬಿಟ್ಟು ಬಿಡು ಆವೇಶ,
ನಿರ್ಲಿಪ್ತನಾಗುತ್ತ ತೊಡೆದುಬಿಡು ಆ ವೇಷ,
ಕೊಳಕಾದ ಮಡುವಲ್ಲಿ ನೂರಾರು ಅಲೆ,
ಕೊಳಕಿರದ ಎದೆಯಲ್ಲಿ ಹುಡುಕು ಬಿಂಬದ ನೆಲೆ.

ಮಾಡಿದ್ದುಣ್ಣೋ ಮಹರಾಯ

ಕರ್ಮಸಿದ್ಧಾಂತ ಅನಾದಿಯಿಂದ ಅನವರತ,
ಕಟ್ಟಿಕೊಂಡು ತಂದದ್ದನ್ನೇ ಉಣಬೇಕು ಖಚಿತ,
ಸ್ವಭಾವಗಳಿಂದಾದ ಕರ್ಮಗಳಿಂದ ಜನ್ಮ ನಿರ್ಣಯ,
ಅದೇ ಗಾದೆ ಮಾತು-ಮಾಡಿದ್ದುಣ್ಣೋ ಮಹರಾಯ.

ಮುಗ್ಧ ಶಾರಣ್ಯ

ಪುಟ್ಟ ನಾರದ ಒಪ್ಪಿಸಿದನೇ ವೇದ,
ಪ್ರಹ್ಲಾದ ಮಂಡಿಸಿದನೇ ಗೀತಾವಾದ,
ತರಳಧ್ರುವ ಮಾಡಿದನೇ ಶಾಸ್ತ್ರಾನುವಾದ,
ಮುಗ್ಧ ಶಾರಣ್ಯಕ್ಕೊಲಿಯಲಿಲ್ಲವೇ ಮುಕುಂದ.

(Contributed by Shri Govind Magal)

Sāra Saṅgama 23

ಸಾರ ಸಂಗಮ  by “ತ್ರಿವೇಣಿ ತನಯ”

ಬಿಡುವ ಸಂತೆ -ಬಿಡು ಚಿಂತೆ

ಎದ್ದು ಹೋಗುವವನಿಗೇಕೆ ಇಲ್ಲಿಯ ಚಿಂತೆ,
ಎಂದಾದರೂ ಒಂದಿನ ಬಿಡಲೇ ಬೇಕೀ ಸಂತೆ,
ಸಂತೆಯೊಳಿದ್ದರೂ ಅಂಟದ ಸಂತನಂತೆ ಇರು,
ಎಂತಾದರಾಗಲಿ ಅವನ ಕಾರುಣ್ಯವ ಬೇಡುತಿರು.


ಹುಚ್ಚು -ಕಿಚ್ಚು

ಬಿಟ್ಟುಬಿಡು ರೋಷ ದ್ವೇಷಗಳ ಹುಚ್ಚು,
ಬೆಳೆಯಿತೆಂದರೆ ಅದು ಆದೀತು ಕಿಚ್ಚು,
ಸ್ನೇಹದಿ ಬಾಳುತಾ ಪ್ರೀತಿಜ್ಯೋತಿಯ ಹಚ್ಚು,
ನಾಕು ದಿನದ ಬಾಳಿನಲಿ ಏಕೆ ಸಲ್ಲದ ರೊಚ್ಚು.


ಸರಳ -ನಿರಾಳ

ಮುಖವಾಡಗಳ ಬದುಕಿನ ಸಾಧನೆ ಏನು?
ಕಳಚಿದ ನಂತರ ಸತ್ಯವದು ಸಾಕಾರವಾಗದೇನು!
ಯಾರ ಮೆಚ್ಚಿಸಲೀ ನಾಟಕದ ಹುನ್ನಾರ,
ಸಹಜ ಸರಳತೆಯ ಮೆಚ್ಚುವ ರಮೇಶ್ವರ.


ಪುಣ್ಯಭೂಮಿ

ಎಲ್ಲಾ ಧರ್ಮವ ಒಪ್ಪಿದ ದೇಶ,
ಎಂದೂ ಬರಿದಾಗದ ಜ್ಞಾನದ ಕೋಶ,
ಊಸರವಳ್ಳಿಗಳಿಂದ ದೂರವೇ ಇರು,
ಉತ್ತಮ ಶಾಸ್ತ್ರಗಳ್ಹಿಡಿದು ಊರ್ಧ್ವಕ್ಕೇರು.


ನೆಮ್ಮದಿ -ನಿಜ ಜ್ಞಾನದಿ

ಲೋಕವೆಲ್ಲಾ ದುಡ್ಡು ಹೆಸರಿನ ಹಿಂದೆ,
ದುಡ್ಡಿದ್ದವರು ಅದರ ರಕ್ಷಣೆಗೆ ಮುಂದೆ,
ದುಡ್ಡು ಹೆಸರುಗಳು ನೆಮ್ಮದಿ ಕೊಡುವವಲ್ಲ,
ತೃಪ್ತಿ-ಜ್ಞಾನತೃಷೆಯ ಬಾಳದು ಆನಂದವೇ ಎಲ್ಲ.


(Contributed by Shri Govind Magal)

Māta Sīta’s Opinion of Hanumān

ಹನುಮಂತನ ಬಗೆಗೆ, ತಾಯಿ ಸೀತಾದೇವಿಯ ಅಭಿಪ್ರಾಯ :

ಈಗ್ಗೆ ಕೆಲವು ದಿನಗಳ ಹಿಂದೆಯಷ್ಟೇ, ರಾಮಾಯಣದ ಕಿಷ್ಕಿಂದಾಕಾಂಡದ ಒಂದು ಪ್ರಸಂಗದಲ್ಲಿ ಪ್ರಭು ರಾಮಚಂದ್ರ, ಹನುಮಂತನ "ಸಂವಹನ ಕೌಶಲ್ಯದ ಬಗೆಗೆ" ಕೊಂಡಾಡಿದ್ದನ್ನು ನಾವೆಲ್ಲ ನೋಡಿದ್ದೇವೆ. ಇದೀಗ, ಮತ್ತೊಂದು ಮುಖದಿಂದ ಸುಂದರಕಾಂಡದ ಪ್ರಸಂಗವನ್ನೊಮ್ಮೆ ನೋಡೋಣ ... ಇಲ್ಲಿ ಹನುಮಂತನನ್ನು ಎದುರಾಗುವ ದೇಶ-ಕಾಲಗಳು ಬೇರೆ ಬೇರೆ, ಸಂಪರ್ಕಿಸಿದ ಪ್ರಸಂಗ ಹಾಗು ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು ಕೂಡ ಬೇರೆ ಬೇರೆ, ಆದರೆ ಹನುಮಂತನ ಬಗೆಗಿನ ಅಭಿಪ್ರಾಯ ಮಾತ್ರ ಬೇರೆಯಲ್ಲ.  

ತ್ವಾಂ ದೃಷ್ಟ್ವಾ ಪ್ರಿಯವಕ್ತಾರಂ ಸಂಪ್ರಹೃಷ್ಯಾಮಿ ವಾನರ ।
ಅರ್ಧಸಂಜಾತಸ್ಯೇವ ವೃಷ್ಟಿಂ ಪ್ರಾಪ್ಯ ವಸುಂಧರಾ ॥ ೫-೪೦-೨ ॥

ವಾನರ = ಓ ಹನುಮಂತನೇ !  ತ್ವಾಂ ದೃಷ್ಟ್ವಾ = ನಿನ್ನನ್ನು ನೋಡಿ ; ಪ್ರಿಯವಕ್ತಾರಂ = ನಿನ್ನ ಆಪ್ಯಾಯಮಾನವಾದ ಮಾತುಗಳನ್ನು ಕೇಳಿ ; ಸಂಪ್ರಹೃಷ್ಯಾಮಿ = ನಾನು ಆನಂದ ಪರವಶಳಾಗಿದ್ದೇನೆ ; ಅರ್ಧಸಂಜಾತಸ್ಯೇವ = ಆಗಷ್ಟೇ ಬೀಜ ಮೊಳಕೆಯೊಡೆದು ಭೂಮಿಯಿಂದ ಟಿಸಿಲೊಡೆದು ಬಂದಂಥ ಎಳೆ ಬೆಳೆಗೆ ; ವೃಷ್ಟಿಂ ಪ್ರಾಪ್ಯ ವಸುಂಧರಾ = ಧರೆಗಿಳಿದ ಮಳೆ ಸಂತಸವನ್ನೀಯುವಂತೆ (ನಿನ್ನ ಮಾತು ಆನಂದ ತಂದಿದೆ)....

ಸೀತೆ ಹೇಳಿದ ಮಾತಿದು : "ಓ ಹನುಮಂತನೇ! ನಿನ್ನನ್ನು ಕಂಡು, ನಿನ್ನ ಮಧುರವಾದ ಮಾತುಗಳನ್ನು ಕೇಳಿ, ನನ್ನಲ್ಲಿ ಹೇಳಲಾರದಷ್ಟು ಸಂತೋಷ ಉಕ್ಕಿಬರುತ್ತಿದೆ  ... ಅದು ಮಳೆಯ ಸಿಂಚನದಿಂದ,  ಅರ್ಧ ಮೊಳಕೆಯೊಡೆದ ಚಿಗುರಿನ ಮೇಲೆ ಮೂಡಿಬರುವ ಸಂತೋಷದ ಅಲೆಗಳ ಹಾಗೆ ....”

*                         *                      *

Sometime back, we discussed the communication skills of Hanumān, as expressed by Lord Śrī Rāma in Kiśkindha Kāṅḍa. Here’s a view from Sundara Kāṅḍa. The countries are different, scenario is different, Hanumān’s viewers (judges) are different, but the opinion is undivided! 

  

त्वां दृष्ट्वा प्रियवक्तारं संप्रहृष्यामि वानर |
अर्ध सम्जात सस्य इव वृष्टिं प्राप्य वसुंधरा || ५-४०-२ ||

Tvāṁ dr̥ṣṭvā priyavaktāraṁ saṁprahr̥ṣyāmi vānara |
ardha samjāta sasya iva vr̥ṣṭiṁ prāpya vasuṁdharā || 5-40-2 ||

वानर (vānara) = O Hanumān!; दृष्ट्वा (dr̥ṣṭvā) = seeing; त्वां (tvāṁ) = you; प्रियवक्तारं (priyavaktāraṁ) = utter pleasant words; संप्रहृष्यामि (saṁprahr̥ṣyāmi) = I am overjoyed; वसुंधरा इव (vasuṁdharā iva) = as a field; अर्ध सम्जात सस्य (ardha samjāta sasya) = with half-sprouted crop of grain; (is over-joyed); प्राप्य इव (prāpyēva) = on receiving; वृष्टिं (vr̥ṣṭiṁ) = a shower of rain.

"O Hanumān! Seeing you, and listening to your pleasant words, I am as unbounded with joy as a field jostling with half-sprouted crop of grain, that is exhilarated on receiving a shower of rain."

(Contributors: Shri Harish B S Kannada/ Shri Prasad B S English/ Devanagari) 

Sāra Saṅgama 22

ಸಾರ ಸಂಗಮ  by “ತ್ರಿವೇಣಿ ತನಯ”

ವೈವಿಧ್ಯ

ಎನಿತು ಸುಂದರವದು ಸೃಷ್ಟಿಯ ವೈವಿಧ್ಯ,
ತಿಳಿ-ಅದರಲ್ಲೇ ಇದೆ ತರ-ತಮದ ವಿದ್ಯ,
ಹರುಷದಿ ಮಾಡು ಎಲ್ಲ ಅವನಿಗೆ ನೈವೇದ್ಯ,
ಇರುವುದ ಒಪ್ಪಿ ಅವಗರ್ಪಿಸಲಷ್ಟೇ ನೀ ಬಾಧ್ಯ.


ಭ್ರಮೆ-ಜಮೆ

ತಂದದ್ದು ಒಯ್ಯುವುದು ಏನೂ ಇಲ್ಲ,
ಬದುಕು ಪೂರ್ತಿ ಕಲೆ ಹಾಕುತಿರುವೆ ಎಲ್ಲ,
ಬಿಟ್ಟು ಬಿಡು ಭ್ರಮೆ ಮಾಡು ಜ್ಞಾನದ ಜಮೆ,
ಕಳಚು ನೀ ಭ್ರಮೆ-ಕಳಚಿಯಾಳು "ಅಂಗಿ"ಗಳ ರಮೆ.

ನಾಟಕ ರಂಗ

ಯಾರು ಯಾರಿಗೂ ಇಲ್ಲಿ ಸಂಬಂಧವಿಲ್ಲ,
ನಾಟಕ ರಂಗದಲಿ ಸೇರಿರುವರೇ ಎಲ್ಲ,
ಪಾತ್ರ ನಿರ್ವಹಣೆಯದು ಇರಲಿ ಸಮರ್ಪಕ,
ಸಂಭಾವನೆ ಕೊಡುವವನು ಅವನು ನಿಯಾಮಕ.

ತಿಳಿದವರು-ಉಳಿದವರು

ಅಳಿದವರು ಉಳಿದವರು ತಿಳಿದವರ ನೋಡು,
ಅಳಿದಿದ್ದರೂ ಅನವರತ ತಿಳಿದವರದೇ ಹಾಡು,
ಬಾಳ ಸುಳಿಯಲ್ಲಿದ್ದರೂ ತಿಳಿವಿನ ಹಿಂದೆ ಬೀಳು,
ನೀನಳಿದರೂ ತಿಳಿವಿನ ಶಕ್ತಿ ಮೇಲೆತ್ತುವುದು ಕೇಳು.

ಜ್ಞಾನ -ಶಾಶ್ವತ

ರಾಜ ಮಹಾರಾಜರಾಗಿದ್ದವರದೂ ಏನಿಲ್ಲ ಸುಳಿವು,
ಸನ್ಯಾಸಿಗಳ ಬೃಂದಾವನಗಳಿರುವುದೇ ಸಾಕ್ಷಿ-ತಿಳಿವು,
ಜ್ಞಾನದ ಹಂಬಲವದು ಇರಲಿ ಸತತ,
ಜನ್ಮಾಂತರಗಳಾಗಲಿ ಬಿಡುಗಡೆ ಖಚಿತ.


(Contributed by Shri Govind Magal)

Sāra Saṅgama 21

ಸಾರ ಸಂಗಮ  by “ತ್ರಿವೇಣಿ ತನಯ”

ಸಂಘರ್ಷ

ಬದುಕೆಂದರೆ ಅದು ನಿತ್ಯ ಸಂಘರ್ಷ,
ಅಪೇಕ್ಷಿಸದೆ ಬರುವ ನೋವು ಮತ್ತೆ ಹರ್ಷ,
ನಿನ್ನಿಷ್ಟದಂತೆ ಜಗವ ತಿದ್ದುವದಾಗದ ಮಾತು,
ನಿನ್ನತನ ಬಿಡದೇ ಹೊಂದಿಕೊಂಡರೆ ನಿಂದೇನು ಹೋಯ್ತು?

ಇಷ್ಟ -ಕಷ್ಟ

ನಿನ್ನಿಷ್ಟದಂತೆ ಪರರಿರಲಿ ಎಂಬಪೇಕ್ಷೆ ಸಲ್ಲ,
ಜೀವಸ್ವಭಾವಗಳ ಎಂದೂ ಬದಲಿಸಲಾಗಲ್ಲ,
ಬೇಕು ಬೇಡಗಳವು ಅವರವರ ರೀತಿ,
ಅಂಟದಂತಿದ್ದು ಹೊಂದಿಕೊಳ್ಳುವುದೇ ನೀತಿ.

ಯೋಗ್ಯ

ಯೋಗ್ಯ ಅಯೋಗ್ಯಗಳು ಸಾರ್ವತ್ರಿಕವಲ್ಲ,
ಜೀವಿಗಳಿಗನುಸಾರ ಬದಲಾಗುವವೇ ಎಲ್ಲ,
ಯಾರೆಂತೇ ಇರಲಿ ಅಂಟದಂತಿರುವುದೇ ಯೋಗ್ಯ,
ಬೆರೆತು ಬಾಳುತ "ನಿರ್ಲಿಪ್ತ "ನಾಗುವುದೇ ಭಾಗ್ಯ.

ಕರ್ಮ -ಧರ್ಮ

ನಿನ್ನ ಕರ್ಮ ಅಗಾಧವಿರೆ ದೈವವ ಹಳಿಯಬೇಡ,
ನೀ ತಂದ ಬುತ್ತಿ ಬಿಚ್ಚಿ ಉಣ್ಣುತಿಹೆ ನೀ ನೋಡ,
ಖಾಲಿ ಮಾಡುತ ಬುತ್ತಿ ಹಚ್ಚು ಜ್ಞಾನ ಭಕುತಿಯ ಬತ್ತಿ,
ಕಟ್ಟು ಜ್ಞಾನದಾ ಬುತ್ತಿ ಸಾಧು ಸಜ್ಜನರ ಬೆನ್ಹತ್ತಿ.

ಒಗ್ಗಟ್ಟು -ಬಿಕ್ಕಟ್ಟು

ಆಗಬೇಕಾಗಿರುವುದು ಹಿಂದುಗಳ ಒಗ್ಗಟ್ಟು,
ಮುಗಿಯದ ಹಾಡು ಒಳಪಂಗಡಗಳ ಬಿಕ್ಕಟ್ಟು,
ಬ್ರಿಟಿಷರು ಬಿಟ್ಟು ಹೋಗಿದ್ದು ಒಡೆದು ಆಳುವ ನೀತಿ,
ನಮ್ಮವರೂ ಮುಂದುವರೆಸಿದ್ದಾರೆ ಓಟಿಗೆ ಅದೇ ರೀತಿ.

(Contributed by Shri Govind Magal)

Sāra Saṅgama 20

ಸಾರ ಸಂಗಮ  by “ತ್ರಿವೇಣಿ ತನಯ”

ಅವನ್ಯಾರು? - ಎಲ್ಲ(ದ)ರ  ಬೇರು!

ಬಾನಿಗೆ ಬಣ್ಣ ಬಳಿದವನ್ಯಾರು,
ಮೋಡದಿ ನೀರ ಇಟ್ಟವನ್ಯಾರು,
ಇಳೆಗೆ ಹಸಿರು ಸೀರೆ ಕೊಟ್ಟವನ್ಯಾರು,
ಸಾಗರದ ನೀರಿಗೆ ಉಪ್ಪಿಟ್ಟವನ್ಯಾರು,
ನದಿಗಳ ನೀರಿಗೆ ಬೆಲ್ಲ ಬಿಟ್ಟವನ್ಯಾರು,
ಬೆಟ್ಟದಿ ಮರಗಳ ನೆಟ್ಟವನ್ಯಾರು

ಸೂರ್ಯನಲಿ ಶಾಖ ಬೆಳಕಿಟ್ಟವನ್ಯಾರು,
ಚಂದ್ರನಿಗೆ ತಂಬೆಳಕು ಕೊಟ್ಟವನ್ಯಾರು,
ತಾರೆಗಳಲಿ ಹೊಳಪು ತುಂಬಿದವನ್ಯಾರು,
ಫಲಗಳಲಿ ತರ ತರ ಸಿಹಿ ಇಟ್ಟವನ್ಯಾರು,
ತರ ತರ ಜೀವರಾಶಿಗಳ ಕೆಳಬಿಟ್ಟವನ್ಯಾರು,
ತಾರತಮ್ಯದಿ ಮತಿ ಇಟ್ಟವನ್ಯಾರು.

ಆಟಕೆ ಬಿಟ್ಟು ಕೂತವನ್ಯಾರು
ನಾಟಕ ಮುಗಿಸಿ ಬನ್ನಿ ಎಂದವನ್ಯಾರು,
ನೋಟಕೆ ಎಂದೂ ಸಿಗದವನ್ಯಾರು,
ಬೂಟಕದಾಟಕೆ ದಕ್ಕದವನ್ಯಾರು,
ಹೊರಗಣ್ಣಿಗೆ ಕಾಣದ ಮಾಂತ್ರಿಕನ್ಯಾರು,
ಒಳಗಣ್ಣ ಅನುಭವಕೆ ಸಿಗುವವನ್ಯಾರು.


(Contributed by Shri Govind Magal)

Sāra Saṅgama 19

ಸಾರ ಸಂಗಮ  by “ತ್ರಿವೇಣಿ ತನಯ”

ಬೇಡ ಹುಚ್ಚು -ಸೃಷ್ಟಿಯ ಮೆಚ್ಚು

ಭಗವಂತನ ಮೆಚ್ಚಿಸುವ ಹುಚ್ಚು,
ಅವನ ಸೃಷ್ಟಿಯನೇ ಮೆಚ್ಚದಾ ಕೆಚ್ಚು,
ಮೊದಲು ಅಹಂಕಾರದ ಅಂಗಿಯಾ ಬಿಚ್ಚು,
ವಿನಯದಿ ಬಾಗುತಾ ಪ್ರೀತಿ ದೀಪವ ಹಚ್ಚು.

ಅವನ ಜಗ -ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಜಾಗ

ಹುಟ್ಟು ಕುರುಡ ಕಿವುಡ ಮೂಗ,
ಎಲ್ರಿಗೂ ಇದೆ ಅವನ ಜಗದಲಿ ಜಾಗ,
ನಮ್ಮ ಸೀಮಿತ ದೃಷ್ಟಿ-ಆ ಮತ-ಈ ಮತ,
ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಒದಗುವ ಅವ ಸೀಮಾತೀತ.

ಮಾಗದ ಮನುಜ -ಅಜ್ಞಾನದ ಕಣಜ

ಯಾರೆಷ್ಟೇ ಹೇಳಿದ್ರೂ ತಿದ್ದಿಕೊಳ್ಳದ ಮನುಜ,
ಎಲ್ಲರೂ ಅವರವರ ಪಾಲಿಗೆ ಜ್ಞಾನದ ಕಣಜ,
ಮೊದಲು ಅವನ ಇತಿಮಿತಿಗಳೆ ಅವನಿಗೆ ಗೊತ್ತಿಲ್ಲ,
ಮಿತಿಯಿಲ್ಲದವನ ತಿಳಿವುದೆಂತು "ಅಮಿತ"ನೇ ಬಲ್ಲ.

ವಿಧಿ -ನಿಷೇಧ

ನಿನ್ನ ಸ್ಮರಣೆ ವಿಧಿ -ವಿಸ್ಮರಣೆ ನಿಷೇಧ,
ಸ್ಮರಣೆಯೊಂದೇ ದುರಿತಗಳ ದಿವ್ಯೌಷಧ,
ಎನ್ನ ಲೆಕ್ಕಕನುಗುಣ ಬರುವುದೆಲ್ಲ ಬರಲಿ,
ಪ್ರತಿಕ್ಷಣ ನಿನ್ನ ಸ್ಮರಣೆಯದು ತಪ್ಪದಿರಲಿ.

ವ್ಯವಸ್ಥೆ -ದುರವಸ್ಥೆ

ಅರ್ಥಹೀನ ಸಮಾಜ ವ್ಯವಸ್ಥೆ,
ಅದಕೆಂದೇ ಎಲ್ಲೆಲ್ಲೂ ದುರವಸ್ಥೆ,
ಎಲ್ಲರಲ್ಲೂ ಮಿತಿಮೀರಿದ ಅಶಿಸ್ತು,
ಶಿಸ್ತಿದ್ದವನೇ ಇವರ ಮಧ್ಯೆ ಬೇಸ್ತು.


(Contributed by Shri Govind Magal)

Prātaḥ Shloka from Vālmīki Rāmāyaṇa

Ślōka from Bala Kāṅḍa 1-23-2

                                                                            

कौसल्या सुप्रजा राम पूर्वासन्ध्या प्रवर्तते।

उत्तिष्ठ नरशार्दूल कर्त्तव्यं दैवमाह्निकम्॥

kausalyā suprajā rāma pūrvāsandhyā pravartatē ।

uttiṣṭha naraśārdūla karttavyaṁ daivamāhnikam ॥

This is an incantation that was composed by Sage Viśvāmitra, asking Rāma and Lakshmana to arise from the night’s sleep.

Rāma and Lakṣmana, as children, in deep sleep in the wee hours of the day is when their Guru Sage Viśvāmitra, awakens them through this melodious, inspirational verse. What does this mean?

Apparent meaning:

O Kausalyā’s blessed son Rāma, dawn is just round the corner. Wake up, O my brave ‘lion-man’ (one who stands out among humans as the best) and perform your morning obeisance and prayers to prepare you for the day’s duties. 

How should we internalize this as prayer when we wake up?

kausalyā suprajā – progeny of those who are capable – Kausalyā, though not an exact meaning from the lexicon, points to kushala or ‘capable;’ kausalyā can be taken to mean he / she who has gained capability from a conducive environment – thanks to the forefathers and others too; suprajā means (su) good, knowledgeable (prajā) - we need to respect our forefathers for the environment, education and skillsets they have provided to us and what has shaped us as good and capable beings.

Rāma – happiness, bliss, ānanda; happiness is the first choice you should make, as you wake up. Tell yourself, today, I choose happiness as my mental environment. A happy mind, deals with the outside world better. Happiness is in you, not outside. It is not external factors that give you happiness or contentment, it is your own mind. Condition it therefore even as you wake up, to choose happiness at the start of the day.

purvāsandhyā pravartatē – prior to the onset of light in your waking stages. In other words, before other issues or knowledge of other issues dawns on you.

uttiṣṭha naraśārdūla – wake up, my lion amongst men – the next quality that the mind needs, is courage. Here lion is a metaphor to indicate bravado but one has to remember, this is preceded by a happy mind which is invoked first. So you condition your mind to be happy and courageous, come what may, during the day you are to encounter, ahead!

karttavyaṁ daivamāhnikam – perform your actions as prayerful duty to God; be selfless in what you do. How? ‘All work is God’s work, all work is carried through me by God, all work performed by me is as ordained by God, for my betterment, no matter what the result is!’ The best results, long term, accrue to us, when we work selflessly, excellence, not reward, should be our chief motive in work; reward follows. A reward that is hanging is like a carrot that dangles in front of a horse!

This is a beautiful incantation which, if understood properly, motivates you to condition your mind and set it to appreciate your surroundings, choose happiness, invoke courage, cultivate selflessness and aim for excellence, just as you wake up to start your day!

Why wake up prior to sun-rise?

It is a well-known fact that light plays a major role in our thought process. Change of light means change of mind – you may experiment with your own mind. (‘Evil men plot in the dark!’ Julius Caesar, Shakespeare)

Just as we step out of darkness to light each day, we catch our mind at that time when light support is absent prior to dawn, so that the ‘seed of ‘bio-feedback’ is watered when the soil is loose’ – we move from a weak part of the day(dark) to a stronger part (light) by preparing our mind, before other thoughts take over, before other slumbering souls wake up and take up our time and energy!

🔹🔹🔹🔹🔹🔹🔹🔹

In this connection, there is a related ślōka from Ācārya Madhva’s Dwādaśa Stōtra. (The Saṁskṛta ślōka is beautifully translated by our Pūjya Ācāryaru and here’s the English version) …

कुरुभुङ्क्ष्वा च कर्म निजं नियतं हरिपाद विनम्र धिया सततं ।

हरिरेव परो हरिरेव गुरुर्हरिरेव जगत पितृमातृगतिः ॥

Kurubhuṅkṣva ca karma nijaṁ niyataṁ haripāda vinamra dhiyā satataṁ ।

harirēva parō harirēva gurur'harirēva jagat pitr̥mātr̥gatiḥ ॥

Perform your ordained actions and accept whatever comes your way … let not the awareness of Hari’s feet slip from you … it is Hari the Supreme divinity, Hari is the Guru, refuge, Hari is the Mother & Father of this world …

*      *      *      *

(More : Kannada Version)

Qualities of a good speaker: Śrī Rāma's appreciation of Hanumān

Ślōkas from Kiṣkindhā Kānḍa, Vālmīki Rāmāyaṇa

Brief background of how Hanumān met with Rāma, Lakṣmaṇa for the first time:

Rāma and Lakṣmaṇa enter Kiṣkindhā forest enroute Lanka in search of Sītā. Sugrīva who has been banished by his brother Vāli, is hiding in Kiṣkindhā and he spots the Rāma / Lakṣmaṇa duo. Sugrīva mistakes them to be spies or agents of Vāli and sends Hanumān to find out their credentials.

Hanumān on first sight recognizes the divinity in the two and talks to them endearingly from the word go. Post his pleasant enquiries, Lord Rāma sums up his thoughts of Hanumān in the following beautiful ślōkas. Read on -

न अन् ऋग्वेद विनीतस्य न अऽऽयजुर्वेद धारिणः ।

न अऽऽसाम वेद विदुषः शक्यं एवं विभाषितुम् ॥ ४-३-२८ ॥

Na an r̥gvēda vinītasya na a̕̕yajurvēda dhāriṇaḥ |

na a̕̕sāma vēda viduṣaḥ śakyaṁ ēvaṁ vibhāṣitum || 4-3-28 ||

न (na) = not; अन् ऋग्वेद विनीतस्य (an r̥gvēda vinītasya) = non, R̥g Vēda, knower of; न (na) = not; अऽऽयजुर्वेद धारिणः (a̕̕yajurvēda dhāriṇaḥ) = non, Yajur Vēda, remembering; na = not; न अऽऽसाम वेद विदुषः (na a̕̕sāma vēda viduṣaḥ) = non, Sāma Vēda, scholar; शक्यं (śakyaṁ) = possible; एवं विभाषितुम् (ēvaṁ vibhāṣitum) = this way, truly, to speak.

"One who is not well versed/ proficient in R̥k, Yajur or Sāma Vēda would not be able to speak in such a remarkable manner.” [4-3-28]

Lord Rāma thereby acknowledges that the knowledge level of Hanumān is of a high order and that his eloquence is thereby brilliant.

नूनं व्याकरणं कृत्स्नं अनेन बहुधा श्रुतम् ।

बहु व्याहरता अनेन न किंचित् अप शब्दितम् ॥ ४-३-२९ ॥

Nūnaṁ vyākaraṇaṁ kr̥tsnaṁ anēna bahudhā śrutam |

bahu vyāharatā anēna na kin̄cit apa śabditam ||4-3-29 ||

नूनं (Nūnaṁ) = definitely; अनेन (anēna) = by him; व्याकरणं कृत्स्नं (vyākaraṇaṁ kr̥tsnaṁ) = grammar, comprehensively; बहुधा श्रुतम् (bahudhā śrutam) = severally, heard [learnt]; बहु व्याहरता अनेन(bahu vyāharatā anēna) = much, said, by him; न किंचित् (na kin̄cit) = not, a single word; अप शब्दितम् (apa śabditam) = amiss, verbiage.

"It is certain that he has detailed and comprehensive knowledge of grammar and though he has spoken quite a bit, not a single word in his language is amiss.” [4-3-29]

Hanumān’s diction and speech delivery is meticulous and flawless!

न मुखे नेत्रयोः च अपि ललाटे च भ्रुवोः तथा ।

अन्येषु अपि च सर्वेषु दोषः संविदितः क्वचित् ॥ ४-३-३० ॥

Na mukhē nētrayōḥ ca api lalāṭē ca bhruvōḥ tathā |

an'yēṣu api ca sarvēṣu dōṣaḥ sanviditaḥ kvacit || 4-3-30 ||

मुखे नेत्रयोः च अपि (mukhē nētrayōḥ ca(vā) api) = on face, in eyes, or even; ललाटे (lalāṭē) = on forehead; तथा भ्रुवोः (tathā bhruvōḥ) = like that, on eyebrows; अन्येषु अपि च (an'yēṣu api ca) = other parts [of face,] even, also; सर्वेषु क्वचित् दोषः न संविदितः (sarvēṣu kvacit dōṣaḥ na sanviditaḥ) = in all [faculties,] at the least, fault, is not, found.

"On his face or eyes, or on forehead or brows, or on other faculties of expression no fault is found...even at the least... [4-3-30]

Hanumān is perfect in expression and body language!

अविस्तरं असंदिग्धं अविलम्बितं अव्यथम् ।

उरः स्थं कण्ठगं वाक्यं वर्तते मध्यमे स्वरम् ॥ ४-३-३१ ॥

Avistaraṁ asandigdhaṁ avilambitaṁ avyatham |

uraḥ sthaṁ kaṇṭhagaṁ vākyaṁ vartatē madhyamē svaram || 4-3-31||

वाक्यं (vākyaṁ) = [his] sentence; अविस्तरं (avistaraṁ) = un expanded; असंदिग्धं (asandigdhaṁ) = not doubtful; अविलम्बितं(avilambitaṁ) = non delaying; अव्यथम् (avyatham) = non dissonant; उरः स्थं कण्ठगं (uraḥ sthaṁ kaṇṭhagaṁ) = seated in chest, in throat; वर्तते मध्यमे स्वरम् (vartatē madhyamē svaram) = comports, [speech,] in medium, tone.

"Crisp, unequivocal, timely and harmonious is the tenor of his speech, and it springs forth from his chest and throat in a balanced tone!” [4-3-31]

Hanumān’s voice is mellifluous; intonation and tonal quality is supreme. Makes one long to hear him speak!

(More... Kannada Version follows)

ಹಳ್ಳಿಗರ "ಕಣ್ಣಾಮುಚ್ಚಾಲೆ" ಆಟದಲ್ಲಿ ರಾಮಾಯಣ.

ನೆನಪಿದೆಯೇ ಬಂಧುಗಳೇ ? ನಾವೆಲ್ಲ ಚಿಕ್ಕವರಿದ್ದಾಗ ಒಂದು ಆಟ ಆಡುತ್ತಿದ್ದೆವು... ಅದೇ "ಕಣ್ಣಾಮುಚ್ಚಾಲೆ" ಆಟ...

ಅದರ ನಡೆ ಹೀಗಿದೆ :

"ಕಣ್ಣಾ ಮುಚ್ಚೇ....

ಕಾಡೇ ಗೂಡೇ....

ಉದ್ದಿನ ಮೂಟೆ....

ಉರುಳೇ ಹೋಯ್ತು....

ನಮ್ಮಯ ಹಕ್ಕಿ ...

ನಿಮ್ಮಯ ಹಕ್ಕಿ ....

ಬಿಟ್ಟೇ... ಬಿಟ್ಟೆ ... "

ಅಂತ ಹೇಳಿಕೊಂಡು ಅನೇಕ ಪುಟ್ಟ ಪುಟ್ಟ ಮಕ್ಕಳೊಂದಿಗೆ ತಾಯಂದಿರು ಆಟವಾಡುತ್ತಿದ್ದರು....

ತಾಯಿಯ ತೊಡೆಯ ಮೇಲೆ ಕುಳಿತುಕೊಂಡ ಮಗುವಿನ ಕಣ್ಣುಗಳನ್ನು ತಾಯಿ ತನ್ನ ಎರಡು ಕೈಗಳಿಂದ ಮುಚ್ಚಿಟ್ಟುಕೊಂಡು, ಮೇಲೆ ತಿಳಿಸಿದ ಸಾಲುಗಳನ್ನು ಹೇಳುವುದು, ಅಷ್ಟರೊಳಗೆ ಉಳಿದ  ಮಕ್ಕಳು ಬಚ್ಚಿಟ್ಟುಕೊಳ್ಳುವುದು, ನಂತರ ಈ ಮಗು ಅವಿತುಕೊಂಡ ಮಕ್ಕಳನ್ನು ಹುಡುಕುವುದು...  ಸಿಕ್ಕಿಬಿದ್ದ ಮಗು ಮತ್ತೆ ತಾಯಿಯ ತೊಡೆಯೇರುವುದು ಹೀಗೆ "ಕಣ್ಣಾಮುಚ್ಚಾಲೆ" ಆಟ ಮುಂದುವರೆಯುವುದು...

ನಮ್ಮ ಹಿಂದಿನವರು ಇಂಥಾ ಮಕ್ಕಳಾಟಗಳಲ್ಲೂ ಸಹ ಎಷ್ಟು ಚೆನ್ನಾಗಿ ರಾಮಾಯಣದ, ಮಹಾಭಾರತದ ಕತೆಗಳನ್ನು ಜೋಡಿಸಿ ಹೆಣೆಯುತ್ತಿದ್ದರು ಎಂಬುದಕ್ಕೆ ಈ "ಕಣ್ಣಾಮುಚ್ಚಾಲೆ" ಆಟವೇ ಒಂದು ನಿದರ್ಶನ ....

ರಾಮಾಯಣದ  ಒಂದು  ಕಥೆಯ ನಿರೂಪಣೆ ಈ ಮೇಲಿನ ಆಟದಲ್ಲಿದೆ....

ಅದು ಹೇಗೇ ?  👇👇ನೋಡಿ...

"ಕಣ್ಣಾ ಮುಚ್ಚೆ " -

ಅಂದರೆ, ಅಯೋಧ್ಯೆಯ ದೊರೆ, "ದಶರಥ ಮಹಾರಾಜ " ಕಣ್ಣು ಮುಚ್ಚಲು....

"ಕಾಡೇ ಗೂಡೆ "-

 ಶ್ರೀರಾಮಚಂದ್ರನಿಗೆ ಕಾಡೇ (ಗೂಡಾಯಿತು) ಮನೆಯಾಯಿತು...

"ಉದ್ದಿನಮೂಟೆ" -

ಅಹಂಕಾರದಿಂದ ಉದ್ದಿನ ಬೇಳೆಯಂತೆ (ಮೂಟೆಯಂತೆ) ಉಬ್ಬಿಹೋಗಿದ್ದ ರಾವಣನನ್ನು ...

"ಉರುಳೇ ಹೋಯ್ತು" -

ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ರಾಮ ಹೊಡೆದು ನೆಲಕ್ಕುರುಳಿಸಿದ.... ಅದೇ "ಉದ್ದಿನ ಮೂಟೆ ಉರುಳೇ ಹೋಯ್ತು" ಎಂಬುದರ ಅರ್ಥ ...

"ನಮ್ಮಯ ಹಕ್ಕಿ, ನಿಮ್ಮಯ ಹಕ್ಕಿ ಬಿಟ್ಟೇ ಬಿಟ್ಟೆ "....

ಸಾತ್ವಿಕನಾದ ವಿಭೀಷಣ  (ರಾವಣನ ತಮ್ಮ ) ಸೀತೆಯನ್ನು ಗೌರವಾಧರಗಳಿಂದ ತಂದು ಶ್ರೀರಾಮನಿಗೊಪ್ಪಿಸಿದ...

ರಾವಣ ತಿಳಿದಂತೆ ಇದು ನಮ್ಮ ಹಕ್ಕಿ ಅಲ್ಲ , ನಿಮ್ಮಯ ಹಕ್ಕಿ 

ಬಿಟ್ಟು ಕಳಿಸಿಕೊಡುತ್ತಿದ್ದೇವೆ ಸ್ವೀಕರಿಸಿ, ಎಂದು ರಾಮ ಲಕ್ಷ್ಮಣರನ್ನು ಪ್ರಾರ್ಥಿಸಿದ...

ಈ ಅರ್ಥದಲ್ಲಿ ಇಡೀ ರಾಮಾಯಣದ ಕಥೆಯನ್ನು ಈ ಮಕ್ಕಳಾಟದಲ್ಲಿ ಪೋಣಿಸಿದವರು ನಮ್ಮ ಹಿಂದಿನ ತಲೆಮಾರಿನವರು....

ಎಷ್ಟು ಚೆಂದ ನೋಡಿ  ಈ "ಕಣ್ಣಾಮುಚ್ಚಾಲೆ" ಆಟದ ಅರ್ಥ...

ಈಗಿನ ಕಾಲದಲ್ಲೂ ಹಳ್ಳಿಗರ ಬಾಯಲ್ಲಿ ಹೀಗೆಲ್ಲ ರಾಮಾಯಣದ ಕಥೆ ಹರಿದಾಡುತ್ತಿರುವಾಗ,  ಆ ತ್ರೇತಾಯುಗದಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದ್ದ (ಭಗವಂತ) "ಶ್ರೀರಾಮಚಂದ್ರ" ಎಂಥಾ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ರಾಜನಾಗಿದ್ದ ? ಎಂಥಾ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವ ಹೊಂದಿದ್ದ ? ... ಅದು ನಮ್ಮ ಊಹೆಗೂ ಮೀರಿದ ಸಂಗತಿಯಾಗಿದೆ...

"ರಾಮ, ರಾಮ , ಎಂಬ ಎರಡಕ್ಷರವೇ ಅಧ್ಬುತ "...

ಅದಕ್ಕೆ ದಾಸರು ಸಲಿಗೆಯಿಂದ ಹಾಡಿದ್ದು :

ನೀನ್ಯಾಕೋ !

ನಿನ್ನ ಹಂಗ್ಯಾಕೋ !!

ನಿನ್ನ ನಾಮದ ಬಲವೊಂದಿದ್ದರೆ ಸಾಕೋ...

"ಶ್ರೀರಾಮನವಮಿಯ ಶುಭಾಶಯಗಳು"”

(Write up by Shri Harish B.S. - Bannanje Balaga)

Sāra Saṅgama 18

ಸಾರ ಸಂಗಮ  by “ತ್ರಿವೇಣಿ ತನಯ”

ಪೂರ್ವನಿಯೋಜಿತ

ಹಾರಾಡಿ ಜಿಗಿದಾಡಿ ನೀ ಮಾಡುವುದೇನು,
ಏನೆಲ್ಲ ನಡೆಯುತಿದೆ ತನ್ನಿಂದಲೇ ತಾನು,
ಏನೂ ಬದಲಿಸಲಾರೆ ಎಲ್ಲವೂ ಪೂರ್ವ ನಿರ್ಧಾರಿತ,
ಮರ್ಮವನರಿತು ಶರಣಾಗು ಹರಿ ಪಾದದಿ ಸತತ.                                          

ನಿಯಂತ್ರಣ -ಇಂದಿರಾರಮಣ

ಹವಾಮಾನ ಮಳೆ ಮಿತಿಯಲಿದ್ರೆ ಪ್ರಕೃತಿ ಸುಂದರ,
ತಾಳ ತಪ್ಪಿತೋ ತಲೆ ಕೆಳಗಾಗಿ ಎಲ್ಲವೂ ದುರ್ಭರ,
ಯಾರು ನಿಯಂತ್ರಿಸಬಲ್ಲರಿದನು ವಿಧಾತನ ಹೊರತು,
ಸಮತೋಲನಕ್ಕೆ ಬೇಡು ಅವನನ್ನೇ ನಿನ್ನ ಮಿತಿ ಅರಿತು.

ಎಚ್ಚರ -ಸಾರ

ಇರಲಿ ಆತನಿತ್ತ ಬಾಳು ಎಂಬ ಎಚ್ಚರ,
ಬರಲಿ ಆತನನ್ನು ತಿಳಿಯಬೇಕೆಂಬ ಕಾತರ,
ಉದಿಸಲಿ ಬಂಧಗಳ ಕಳಚಬೇಕೆಂಬ ಅವಸರ,
ಎರೆಯಲಿ ಮುಖ್ಯಪ್ರಾಣ ತತ್ವವಾದದ ಸಾರ.

ಅನುಸಂಧಾನ

ಜ್ಞಾನ ಅನುಸಂಧಾನವಿರದ ಕರ್ಮ ವ್ಯರ್ಥ,
ಏನೇ ಮಾಡು ಅರಿತಾಚರಿಸು ಹಿನ್ನೆಲೆ ಅರ್ಥ,
ಎಲ್ಲರೊಳಾಡುವ ಅಂತರ್ಯಾಮಿಯ ಹುಡುಕು ನೀನು,
ಬಂದವರಿಗೆ ಆತಿಥ್ಯವಿತ್ತು "ಕೃಷ್ಣಾರ್ಪಣ"ವೆನ್ನು.

ತಾರತಮ್ಯ

ತಾರತಮ್ಯವದು ಸೃಷ್ಟಿಯ ನಿಯಮ,
ಮೇಲಿಲ್ಲ ಕೀಳಿಲ್ಲ ಸ್ವಭಾವಗಳ ಧರ್ಮ,
ಸ್ವಭಾವಗಳ ಅರಿತು ಬಾಳುವುದೇ ದೀಕ್ಷೆ,
ಬಂದಿರುವುದದಕೆ ಎದುರಿಸಲು ಪರೀಕ್ಷೆ.

(Contributed by Shri Govind Magal)