ಮಹಾಭಾರತ ತಾತ್ಪರ್ಯನಿರ್ಣಯ, ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ 1: 11 - 15

ನಿರ್ದೋಷಪೂರ್ಣಗುಣವಿಗ್ರಹ ಆತ್ಮತನ್ತ್ರೋ

ನಿಶ್ಚೇತನಾತ್ಮಕಶರೀರಗುಣೈಶ್ಚ ಹೀನಃ |

ಆನನ್ದಮಾತ್ರಕರಪಾದಮುಖೋದರಾದಿಃ

ಸರ್ವತ್ರ ಚ ಸ್ವಗತಭೇದವಿವರ್ಜಿತಾತ್ಮಾ ||೧.೧೧||

ದೋಷವೇ ಇಲ್ಲದ ಗುಣಗಳ ಕಡಲು,

ಜಡಶರೀರವಿಲ್ಲದ ಅತ್ಯದ್ಭುತ ಒಡಲು,

ಆನಂದವೇ ಅವನ ಕೈ ಕಾಲು ಮುಖ ಹೊಟ್ಟೆ,

ಅವತಾರ ಮೂಲದಲ್ಲಿಲ್ಲವಗೆ ಭೇದದ ಇತಿಮಿತಿಯ ಕಟ್ಟೆ.

ಕಾಲಾಚ್ಚ ದೇಶಗುಣತೋsಸ್ಯ ನಚಾದಿರನ್ತೋ

ವೃದ್ಧಿಕ್ಷಯೌ ನತು ಪರಸ್ಯ ಸದಾತನಸ್ಯ |

ನೈತಾದೃಶಃ ಕ್ವಚ ಬಭೂವ ನಚೈವ ಭಾವ್ಯೋ

ನಾಸ್ತ್ಯುತ್ತರಃ ಕಿಮು ಪರಾತ್ ಪರಮಸ್ಯ ವಿಷ್ಣೋಃ ||೧.೧೨||

ಇವನು ಎಂದೆಂದೂ ಕಾಲಾತೀತ,

ದೇಶ ಗುಣದಿ -ಕೊನೆಯಿರದಾತ,

ಇವನಿಗಿಲ್ಲ ಹಿಗ್ಗು--ಕುಗ್ಗುವಿಕೆ,

ಹಿಂದಿಲ್ಲ ಮುಂದಿಲ್ಲ ಸಮ-ಅಂಥ ಹೆಗ್ಗಳಿಕೆ.

ಸರ್ವಜ್ಞ ಈಶ್ವರತಮಃ ಸ ಚ ಸರ್ವಶಕ್ತಿಃ

ಪೂರ್ಣಾವ್ಯಯಾತ್ಮಬಲಚಿತ್ಸುಖವೀರ್ಯಸಾರಃ |

ಯಸ್ಯಾsಜ್ಞಯಾ ರಹಿತಮಿನ್ದಿರಯಾ ಸಮೇತಂ

ಬ್ರಹ್ಮೇಶಪೂರ್ವಕಮಿದಂ ನತು ಕಸ್ಯ ಚೇಶಮ್ ||೧.೧೩||

ಎಲ್ಲವನೂ ತಿಳಿದಾತ,

ಸರ್ವ ಸಮರ್ಥನಾತ,

ಎಲ್ಲ ತೂಗಿಸಬಲ್ಲನಾತ,

ನಾಶವಿರದ ಆತ್ಮಬಲದಾತ,

ಅವನಾತ್ಮವೇ ಜ್ಞಾನ ಅವನಾತ್ಮವೇ ಸುಖ,

ಅವನಾತ್ಮವೇ ವೀರ್ಯ-ಅವನೆಲ್ಲರ ಆತ್ಮಸಖ,

ಲಕ್ಷ್ಮೀ ಸಮೇತ ಬ್ರಹ್ಮ ರುದ್ರ ಜೀವಗಣ,

ಅವನಾಣತಿ ಇರದಿರೆ ಅವರಿಗಿಲ್ಲ ತ್ರಾಣ,

ಸೃಷ್ಟಿಯಲ್ಲಿನ ಲೋಪದೋಷಗಳು ಅವನದಲ್ಲ,

ಜೀವರಾಶಿಯ ಸ್ವಭಾವ ತೋರುವ ಲಕುಮೀನಲ್ಲ.

ಆಭಾಸಕೋsಸ್ಯ ಪವನಃ ಪವನಸ್ಯ ರುದ್ರಃ

ಶೇಷಾತ್ಮಕೋ ಗರುಡ ಏವ ಚ ಶಕ್ರಕಾಮೌ |

ವೀನ್ದ್ರೇಶಯೋಸ್ತದಪರೇ ತ್ವನಯೋಶ್ಚ ತೇಷಾ-

ಮೃಷ್ಯಾದಯಃ ಕ್ರಮಶ ಊನಗುಣಾಃ ಶತಾಂಶಾಃ ॥೧.೧೪॥

ಈ ನಾರಾಯಣಗೆ ಮುಖ್ಯಪ್ರಾಣ ಪ್ರತಿಬಿಂಬ,

ಮುಖ್ಯಪ್ರಾಣಗೆ ಶೇಷಾತ್ಮಕ ರುದ್ರ ಗರುಡ ಪ್ರತಿಬಿಂಬ,

ಗರುಡ ರುದ್ರರಿಗೆ ದೇವೇಂದ್ರ ಕಾಮ ಪ್ರತಿಬಿಂಬ,

ಉಳಿದೆಲ್ಲ ದೇವತೆಗಳೂ ಇಂದ್ರ ಕಾಮರ ಪ್ರತಿಬಿಂಬ.

ಆಭಾಸಕಾ ತ್ವಥ ರಮಾsಸ್ಯ ಮರುತ್ಸ್ವರೂಪಾತ್

ಶ್ರೇಷ್ಠಾsಪ್ಯಜಾತ್ ತದನು ಗೀಃ ಶಿವತೋ ವರಿಷ್ಠಾ |

ತಸ್ಯಾ ಉಮಾ ವಿಪತಿನೀ ಚ ಗಿರಸ್ತಯೋಸ್ತು

ಶಚ್ಯಾದಿಕಾಃ ಕ್ರಮಶ ಏವ ಯಥಾ ಪುಮಾಂಸಃ ॥೧.೧೫॥  

ನಂತರ ಋಷಿ ಮೊದಲಾದವರ ಅನಾವರಣ,

ನೂರಾರು ಪಟ್ಟು ಕಡಿಮೆಯಾದವರು ಕ್ರಮೇಣ,

ಈ ತಾರತಮ್ಯಕೆ ಬಿಂಬ ಪ್ರತಿಬಿಂಬ ಭಾವ ಕಾರಣ,

ಬಿಂಬ ಪ್ರತಿಬಿಂಬ ಭಾವವೆಂದರೆ ಸದೃಶ,

ಪ್ರತಿ ಪ್ರತಿಬಿಂಬವೂ ಸದೃಶನಾದ ಬಿಂಬದ ವಶ.

[Contributed by Shri Govind Magal]